«Πεντηκοστήν εορτάζομεν και Πνεύματος επιδημίαν»
Η περίοδος μετά το Πάσχα περιέχει ασματικές ακολουθίες, που περιλαμβάνονται στο πεντηκοστάριο και τελειώνει και πέραν της εβδομάδας, ως την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Το Πεντηκοστάριο, όπως και το Τριώδιο είναι τα εκκλησιαστικά βιβλία, που περιέχουν ύμνους και αναγνώσματα των ιερών ακολουθιών εσπερινού και όρθρου όλων των ημερών για τις αντίστοιχες χρονικές περιόδους.
Το Πεντηκοστάριο περιλαμβάνει υπέροχους αναστάσιμους ύμνους. Πρόκειται για ποιήματα πολλών και διαφόρων μεγάλων της εκκλησίας μας υμνογράφων όπως του Ιωάννου Δαμασκηνού, Ανδρέου Κρήτης, Νικηφόρου Καλλίστου και πολλών άλλων, που τα ονόματά τους δεν είναι γνωστά. Κατά την περίοδο των πενήντα ημερών μετά την Κυριακή του Πάσχα ακολουθούν με τη σειρά επτά Κυριακές. Η Κυριακή των Μυροφόρων, η Κυριακή του Παραλύτου, της Σαμαρείτιδος, του Τυφλού, των Αγίων Πατέρων της Α’ Οικουμενικής Συνόδου με το υπέροχο δοξαστικό του όρθρου και η Κυριακή της Πεντηκοστής.
Ακόμη στο Πεντηκοστάριο περιλαμβάνονται και οι ακολουθίες της επόμενης εβδομάδας μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Το Σάββατο της Πεντηκοστής είναι το Σάββατο της πρώτης περιόδου, που κλείνει ο κύκλος των μνημοσύνων για τους κεκοιμημένους «πατέρες και αδελφούς ημών».
Η ημέρα της Πεντηκοστής θεωρείται σαν η «γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας». Είναι η ημέρα που η Εκκλησία μας, γιορτάζει το ύψιστο γεγονός της επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, οι οποίοι από τη στιγμή εκείνη θα γίνουν οι φωτισμένοι Απόστολοί της.
Με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος γίνεται η ουσιαστική ίδρυση της Εκκλησίας, όπως και στο στιχηρό του εσπερινού της Πεντηκοστής αναφέρεται: «Το παράκλητον πνεύμα, το πνεύμα το Άγιον όλον συγκροτεί τον Θεσμόν της Εκκλησίας». Προ της Πεντηκοστής η Εκκλησία προϋπήρχε ως Πνευματική Εκκλησία. Τελειώθηκε με την Επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος κατά την ημέρα της Πεντηκοστής.
Ήταν η έναρξη του αποστολικού κηρύγματος, που συντέλεσε στη συγκρότηση και την Οικουμενικότητα της Εκκλησίας του Χριστού. Όλα τούτα τα παράδοξα κατέγραψε με γλαφυρότητα ο Ευαγγελιστής Λουκάς στη σχετική περικοπή του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων: «Εν τω συμπληρούσθαι την ημέραν της Πεντηκοστής κατήλθε το Πνεύμα το Άγιον εν πυρίναις γλώσσαις και πάντες ήρξαντο φθέγγεσθαι ξένοις ρήμασι, ξένοις δόγμασι, ξένοις διδάγμασι της Αγίας Τριάδος».
Εορτάζουμε ακόμη με την Πεντηκοστή την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, του τρίτου προσώπου της Αγίας Τριάδος «δι’ ου Πατήρ γνωρίζεται και Υιός δοξάζεται παρά πάντων γινώσκεται, μία δύναμις, μία σύνταξη, μία προσκύνηση της Αγίας Τριάδος» (Στιχηρό ιδιόμελο από τον Εσπερινό της Πεντηκοστής).
Η εορτή της Πεντηκοστής από το λαό μας λέγεται «Γονυκλισία» από το χαρακτηριστικό έθιμο της γονυκλισίας στους ναούς κατά την ακολουθία του Εσπερινού της εορτής του Αγίου Πνεύματος, που ψάλλεται μετά τη Θεία Λειτουργία, στη διάρκεια του οποίου οι ιερείς γονυκλινείς μπροστά στην ωραία πύλη αναγιγνώσκουν μια σειρά από υπέροχες ευχές. Το Εκκλησίασμα στην ίδια στάση μετά την προτροπή του διακόνου «έτι και έτι κλίνοντες τα γόνατα», παρακολουθεί με μεγάλη κατάνυξη και ευλάβεια.
Μάλιστα, σε πολλούς ναούς, ιδιαίτερα στα χωριά, συνηθίζεται οι πιστοί να φέρουν μαζί τους μικρούς κλάδους καρυδιάς, που κατά την ώρα της γονυκλισίας, τα τοποθετούν κάτω από τα γόνατα και όταν τελειώσει η ακολουθία και επιστρέφουν στο σπίτι τα βάζουν μέσα στις ντουλάπες για να προστατεύουν, όπως πιστεύουν τα μάλλινα ρούχα από τον σκόρο.
Όμως αξίζει να αναφέρουμε εδώ την εναρκτήρια δέηση κατά τη γονυκλισία της πρώτης ευχής με το πομπώδες ύφος και το μεγαλείο της γλώσσας του υμνογράφου: «Άχραντε, αμίαντε, άναρχε, ακατάληπτε, ανεξιχνίαστε, αναλοίωτε, ανυπέρβλητε, αμέτρητε, ανεξίκακε Κύριε… Σου δεόμεθα και παρακαλούμεν».
Η εκκλησία μας έχει τόσους τρόπους να συγκινεί τους πιστούς και να τους προτρέπει να πυκνώνουν με την παρουσία τους τους ιερούς ναούς στις μεγάλες εορτές της Χριστιανοσύνης. Η εορτή της Πεντηκοστής είναι μια εξαιρετική ευκαιρία γονυπετείς ν’ απευθύνουμε δέηση προς τον Κύριο ν’ απαλλάξει «ημάς εκ της δυναστείας του Διαβόλου», που τις μέρες μας είναι τόσο εμφανής σ’ ολόκληρη την οικουμένη.
Ακόμα να υπενθυμίσουμε, πως το απολυτίκιο της Πεντηκοστής ψάλλεται σε κάθε πνευματική εκδήλωση (έναρξη των εργασιών της Ιεράς Συνόδου, έναρξη μαθημάτων στα Σχολεία, εγκαίνια πνευματικών καθιδρυμάτων). Είναι το γνωστό σε όλους: «Ευλογητός ει, Χριστέ ο Θεός ημών, ο πανσόφους τους αλιείς αναδείξας, καταπέμψας αυτοίς το Πνεύμα το Άγιον, και δια αυτών την Οικουμένη σαγηνεύσας, φιλάνθρωπε δόξα σοι».
Η περίοδος μετά το Πάσχα περιέχει ασματικές ακολουθίες, που περιλαμβάνονται στο πεντηκοστάριο και τελειώνει και πέραν της εβδομάδας, ως την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Το Πεντηκοστάριο, όπως και το Τριώδιο είναι τα εκκλησιαστικά βιβλία, που περιέχουν ύμνους και αναγνώσματα των ιερών ακολουθιών εσπερινού και όρθρου όλων των ημερών για τις αντίστοιχες χρονικές περιόδους.
Το Πεντηκοστάριο περιλαμβάνει υπέροχους αναστάσιμους ύμνους. Πρόκειται για ποιήματα πολλών και διαφόρων μεγάλων της εκκλησίας μας υμνογράφων όπως του Ιωάννου Δαμασκηνού, Ανδρέου Κρήτης, Νικηφόρου Καλλίστου και πολλών άλλων, που τα ονόματά τους δεν είναι γνωστά. Κατά την περίοδο των πενήντα ημερών μετά την Κυριακή του Πάσχα ακολουθούν με τη σειρά επτά Κυριακές. Η Κυριακή των Μυροφόρων, η Κυριακή του Παραλύτου, της Σαμαρείτιδος, του Τυφλού, των Αγίων Πατέρων της Α’ Οικουμενικής Συνόδου με το υπέροχο δοξαστικό του όρθρου και η Κυριακή της Πεντηκοστής.
Ακόμη στο Πεντηκοστάριο περιλαμβάνονται και οι ακολουθίες της επόμενης εβδομάδας μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Το Σάββατο της Πεντηκοστής είναι το Σάββατο της πρώτης περιόδου, που κλείνει ο κύκλος των μνημοσύνων για τους κεκοιμημένους «πατέρες και αδελφούς ημών».
Η ημέρα της Πεντηκοστής θεωρείται σαν η «γενέθλιος ημέρα της Εκκλησίας». Είναι η ημέρα που η Εκκλησία μας, γιορτάζει το ύψιστο γεγονός της επιφοίτησης του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, οι οποίοι από τη στιγμή εκείνη θα γίνουν οι φωτισμένοι Απόστολοί της.
Με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος γίνεται η ουσιαστική ίδρυση της Εκκλησίας, όπως και στο στιχηρό του εσπερινού της Πεντηκοστής αναφέρεται: «Το παράκλητον πνεύμα, το πνεύμα το Άγιον όλον συγκροτεί τον Θεσμόν της Εκκλησίας». Προ της Πεντηκοστής η Εκκλησία προϋπήρχε ως Πνευματική Εκκλησία. Τελειώθηκε με την Επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος κατά την ημέρα της Πεντηκοστής.
Ήταν η έναρξη του αποστολικού κηρύγματος, που συντέλεσε στη συγκρότηση και την Οικουμενικότητα της Εκκλησίας του Χριστού. Όλα τούτα τα παράδοξα κατέγραψε με γλαφυρότητα ο Ευαγγελιστής Λουκάς στη σχετική περικοπή του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων: «Εν τω συμπληρούσθαι την ημέραν της Πεντηκοστής κατήλθε το Πνεύμα το Άγιον εν πυρίναις γλώσσαις και πάντες ήρξαντο φθέγγεσθαι ξένοις ρήμασι, ξένοις δόγμασι, ξένοις διδάγμασι της Αγίας Τριάδος».
Εορτάζουμε ακόμη με την Πεντηκοστή την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, του τρίτου προσώπου της Αγίας Τριάδος «δι’ ου Πατήρ γνωρίζεται και Υιός δοξάζεται παρά πάντων γινώσκεται, μία δύναμις, μία σύνταξη, μία προσκύνηση της Αγίας Τριάδος» (Στιχηρό ιδιόμελο από τον Εσπερινό της Πεντηκοστής).
Η εορτή της Πεντηκοστής από το λαό μας λέγεται «Γονυκλισία» από το χαρακτηριστικό έθιμο της γονυκλισίας στους ναούς κατά την ακολουθία του Εσπερινού της εορτής του Αγίου Πνεύματος, που ψάλλεται μετά τη Θεία Λειτουργία, στη διάρκεια του οποίου οι ιερείς γονυκλινείς μπροστά στην ωραία πύλη αναγιγνώσκουν μια σειρά από υπέροχες ευχές. Το Εκκλησίασμα στην ίδια στάση μετά την προτροπή του διακόνου «έτι και έτι κλίνοντες τα γόνατα», παρακολουθεί με μεγάλη κατάνυξη και ευλάβεια.
Μάλιστα, σε πολλούς ναούς, ιδιαίτερα στα χωριά, συνηθίζεται οι πιστοί να φέρουν μαζί τους μικρούς κλάδους καρυδιάς, που κατά την ώρα της γονυκλισίας, τα τοποθετούν κάτω από τα γόνατα και όταν τελειώσει η ακολουθία και επιστρέφουν στο σπίτι τα βάζουν μέσα στις ντουλάπες για να προστατεύουν, όπως πιστεύουν τα μάλλινα ρούχα από τον σκόρο.
Όμως αξίζει να αναφέρουμε εδώ την εναρκτήρια δέηση κατά τη γονυκλισία της πρώτης ευχής με το πομπώδες ύφος και το μεγαλείο της γλώσσας του υμνογράφου: «Άχραντε, αμίαντε, άναρχε, ακατάληπτε, ανεξιχνίαστε, αναλοίωτε, ανυπέρβλητε, αμέτρητε, ανεξίκακε Κύριε… Σου δεόμεθα και παρακαλούμεν».
Η εκκλησία μας έχει τόσους τρόπους να συγκινεί τους πιστούς και να τους προτρέπει να πυκνώνουν με την παρουσία τους τους ιερούς ναούς στις μεγάλες εορτές της Χριστιανοσύνης. Η εορτή της Πεντηκοστής είναι μια εξαιρετική ευκαιρία γονυπετείς ν’ απευθύνουμε δέηση προς τον Κύριο ν’ απαλλάξει «ημάς εκ της δυναστείας του Διαβόλου», που τις μέρες μας είναι τόσο εμφανής σ’ ολόκληρη την οικουμένη.
Ακόμα να υπενθυμίσουμε, πως το απολυτίκιο της Πεντηκοστής ψάλλεται σε κάθε πνευματική εκδήλωση (έναρξη των εργασιών της Ιεράς Συνόδου, έναρξη μαθημάτων στα Σχολεία, εγκαίνια πνευματικών καθιδρυμάτων). Είναι το γνωστό σε όλους: «Ευλογητός ει, Χριστέ ο Θεός ημών, ο πανσόφους τους αλιείς αναδείξας, καταπέμψας αυτοίς το Πνεύμα το Άγιον, και δια αυτών την Οικουμένη σαγηνεύσας, φιλάνθρωπε δόξα σοι».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου