Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου 2013

Αναφορά στα 90 χρόνια(1923-2013) του Ν.Δ. «περί σχεδίων πόλεων»

  Αγγελική Θ. Παπαϊωάννου* και Θεόδωρος Κ. Παπαϊωάννου**
Την 16η  Αυγούστου 2013  συμπληρώθηκαν 90 χρόνια από την δημοσίευση   στην Εφημερίδα Κυβερνήσεως του Νομοθετικού Διατάγματος (Ν.Δ) «Περί σχεδίων πόλεων και κωμών του κράτους και οικοδομής αυτών», του ‘’ακρογωνιαίου λίθου’’ της ελληνικής πολεοδομίας.  Από το ξεφύλλισμα αυτού του τεύχους με την πληθώρα των επειγόντων νομοθετικών μέτρων φαίνονται οι τεράστιες δυσκολίες,  που είχε τότε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα.   Μια φτωχή Ελλάδα που μόλις έβγαινε από μια 10ετία πολέμων και διχασμών, που είχε κερδίσει τις νέες χώρες αλλά και χάσει την Μικρασία, μια Ελλάδα που έπρεπε να αφομοιώσει και να στεγάσει την προσφυγιά και την ανταλλαγή των πληθυσμών  στα αστικά κέντρα και στην αγροτική ύπαιθρο.
Στις υπουργικές υπογραφές του Ν.Δ. συ­μπεριλαμβάνονται μεγάλα ονόματα της εποχής αλλά και μετέπειτα .  Ο  Γεώργιος Παπανδρέου ήταν   Υπουργός Εσωτερικών στην επαναστατική κυβέρνηση Στυλιανού Γόνατα    ενώ υ­πουργός Περιθάλψεως (μετέπειτα Υγιεινής, Προνοίας και Αντιλήψεως) ο Απόστολος Δο­ξιάδης, στις αρμοδιότητες του οποίου ανή­καν η «παντοειδής περίθαλψη των προσφύ­γων, η ανέγερσις προσωρινών και μονίμων κατοικιών προς εγκατάστασιν των αστών και αστέγων προσφύγων κ,λπ.».
Να σημειωθεί ότι αργότερα, η στεγαστική αποκατάσταση των πάσης φύσεως αστέγων μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν έ­να από τα  επείγοντα προβλήματα σε εθνική  και σε διεθνή κλίμακα.
Στην έρευνα και μελέτη αυτών  συνέβαλε σημαντικά ο παγκοσμίως  γνωστός Έλληνας πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης, γιος του υπουργού  Απ Δο­ξιάδη.
Το Ν.Δ. του 1923 μετά από 88 χρόνια , κατάργησε το πρώτο ελληνικό πολεοδομικό Βασιλικό Διάταγμα 3.4.-15.5.1835 «Περί υγιεινής οικοδομής πό­λεων και κωμών»,.   Με το λιτό και απέριττο κείμενό του έπρεπε να αντιμετωπιστούν οι σχετικές ανά­γκες των αρχών του 19ου αιώνα, που σήμερα φαίνονται ειδυλλιακές μπροστά στην αγω­νιώδη - μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο - προσπάθεια του κράτους να γλιτώσει από το αντίσκηνο και την παράγκα 1,1/2 εκατομμύ­ριο Έλληνες από την Ιωνία, τον Πόντο, τον Καύκασο και την Αν. Ρωμυλία.   Αναμφίβολα, η εξασθενημένη και ρημαγμένη Ελλάδα επι­τέλεσε - και όχι μόνο για εκείνη την εποχή - θαύματα για να τους στεγάσει και τους εντάξει στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου.
Το Ν.Δ. 17-7-1923 είχε γραφτεί με ευρύτατο πνεύμα.   Οι συντάκτες του είχαν οδηγό τους το ιδιαίτερα τότε προοδευτικό γαλλικό πολεοδομικό δίκαιο και σ΄ αυτό  οφείλει  την μακροζωία του.   Δυστυχώς, η εισηγητική έκθεση του εν λόγω Ν.Δ. (η οποία δεν υπάρχει πουθενά ού­τε στο αρχείο της Βουλής ούτε στις βιβλιοθή­κες), θα περιείχε χρήσιμες πληροφορίες για  το σκεπτικό που πρυτάνευσε και για  τις πολεοδομικές και στεγαστικές ανάγκες της ταραγμένης  εκείνης εποχής.
Οι αρκετά μεταγενέστεροι νόμοι 947/1979 «Περί οικιστικών περιοχών» και 1337/1983 «ε­πέκταση πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική α­νάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις» (νόμοι Μάνου και Τρίτση αντίστοιχα) αφορούν στην εξέλιξη των οικισμών πέραν της υφισταμένης κατάστα­σης, δηλαδή σε περιοχές γύρω και έξω από τα ισχύοντα σχέδια πόλεως, ο νόμος 2508/1997 εξακο­λουθούν να διέπονται από το Ν.Δ. 17-7- 1923.
Έτσι, το για 90 συναπτά έτη βασικό αυτό νομοθέτημα με τον εθνικό χώρο  χωρισμένο σε εντός και εκτός σχεδίου και τις κατά καιρούς μικροτροποποιήσεις του, αποτελεί μέχρι σήμερα το πλαίσιο μέσα στο οποίο εξελίχθηκε  η ελληνική αστική ζωή.  
Στις εντός σχεδίου περιοχές επιτρέπεται η δόμηση και ο κάθε ιδιοκτήτης κτίζει σύμφωνα με τους ι­σχύοντες όρους δόμησης.   Έξω από αυτές, δηλαδή στις «ε­κτός σχεδίου» - έννοια ακατανόητη για τους Νεοέλληνες - δεν νοείται δόμηση, παρά σε ελάχιστες, άκρως εξειδικευμένες περιπτώ­σεις.   
Μόλις 5 χρόνια μετά το 1923 τα  παραπάνω αυτονόητα ανετράπησαν  και στο εν λόγω Ν.Δ. ενσωματώθηκε μια καταπληκτική ελληνική καταστρεπτική παρενέργειαΤο 1928 εισάγεται ο καινοφανής όρος της «κατά παρέκκλισιν» δόμησης, δηλαδή σε ι­διοκτησίες 4.000 μ2 ή σε λιγότερο εμβαδό μέχρι 750 μ2 (!) πάνω σε εθνικές, επαρχιακές, νομαρχιακές, δημοτικές και κοινοτικές ο­δούς, ακόμα και σε σιδηροδρομικές γραμμές.     Για αρκετά χρόνια η εφαρμο­γή της «κατά παρέκκλισιν δόμησης ήταν πο­λύ περιορισμένη και δεν άλλαζε η ειδυλλιακή εικόνα της ελληνικής φύσης .
Μετά όμως το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και ι­διαίτερα κατά τη διάρκεια των 3-4 τελευταί­ων δεκαετιών η νόμιμη (;) εκτός σχεδίου δό­μηση οργιάζει .   Σε αιγιαλούς, αρχαιολογικούς χώρους, βιότοπους , γεωργική γη, δάση και ρέματα  αρχίζουν να ξεφυ­τρώνουν κτίσματα,    που  κατακρεουργούν το τοπίο
Αυτά τα αρχικώς «βάσει νομίμου αδεί­ας ανεγερθέντα κτίσματα» ήταν το ολέθριο κίνητρο κατασκευής μιας ατέρμονος σπείρας νέων αυθαιρέτων κτισμάτων που κατά  καιρούς νομιμοποιήθηκαν ( πρόσφατος νόμος 4178/2013) . Το χειρότερο όμως είναι η  παγίωση της πεποίθησης ότι  σε αντίθεση με την νομιμότητα,  η παρανομία συγχωρούμενη επιβραβεύεται . Αυτή την ανεξέλεγκτη καταστροφή ανέστειλε μερικώς  η νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας  κατ΄ επιταγήν  του άρθρου 24 παρ. 1 του Συντάγματος, αλλά και κάποιες αποσπασματικές νομοθετικές ρυθμίσεις
 Μετά δυσκολίας όμως  περιφρούρησαν  την ελληνική φύση από τον κατακερματισμό μεγάλων ε­κτάσεων από τη γάγγραινα της διάσπαρτης δόμησης.
Το Ν.Δ. του 1923 επέφερε μια βαθιά τομή στην πολεοδομία. Σήμερα, όμως, η ελληνική φύση κραυγάζει για μια νέα, βαθιά σωτήρια ριζική  τομή.
 *Πολιτικός Μηχανικός Msc Στο Δομοστατικό Σχεδιασμό &Ανάλυση Κατασκευών
**Πολιτικός Μηχανικός    




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου