Η άσκηση ηγεσίας σε Δήμους και Περιφέρειες

  

                                         από τον πολιτικό μηχανικό Θεόδωρο Κ. Παπαϊωάννου

Η ηγετική συμπεριφορά αποτελεί καθο­ριστικό παράγοντα για την αποτελεσματική λειτουργία ενός οργανισμού.         0 ηγέτης επιλέγοντας μορφές και τρόπους καθορισμού στόχων, λήψης αποφάσεων, επικοινωνίας, υποκίνησης των εργαζομένων, διάρθρωσης καθηκόντων και σχέσεων εξουσίας, ελέγχου, αξιολόγησης, εκπαίδευσης και γενικά μορφές και τρόπους λειτουργίας, επιλέγει έναν προσα­νατολισμό

δράσης και υλοποιεί ένα συγκεκριμένο στυλ ηγετικής συμπεριφοράς.       Δεν υπάρχει ένα αποτελεσματικό στυλ ηγετικής συμπεριφοράς για όλες τις οργανωσιακές συνθήκες.     Ο ηγέτης πρέπει με βάση τα σχετικά σταθερά χαρακτηριστικά του οργανισμού, να επιλέγει ένα βασικό προσανατολισμό και ταυτόχρονα να διαθέτει ευελιξία και να προσαρμόζει τη συμπεριφορά ίου στην ιδιαιτερότητα της κάθε κατάστασης.

Ο ηγέτης όμως δεν πρέπει μόνο να προσαρμόζεται, αλλά και να συμβάλλει στον κατάλληλο μετασχηματισμό και τη διαμόρφωση της κατάστασης, με άξονα ένα στέρεα δομημένο σύνολο δημο­κρατικών και ανθρωπιστικών αρχών, αξιών, στάσεων και αντι­λήψεων.

 Η ηγετική συμπεριφορά του θα πρέπει να εξελίσσεται σε πιο δημοκρατικές - συμμετοχικές μορφές, ενώ η    μετασχηματιστική του δράση πρέπει να έχει απελευθερωτικό χαρακτήρα θέτοντας ως πρώτιστη επιδίωξη όχι τη συμμόρφωση, αλλά την ενδυνάμωση των εργαζομένων, για την επίτευξη μιας αποτελε­σματικότητας, που θα καλύπτει με ισόρροπο τρόπο τις ανθρώπινες ανάγκες όλων των εμπλεκομένων.

Το όραμα, προσαρμοσμένο στις δυνατότητες και τις ανάγκες του οργανισμού και της κοινωνίας, αποσαφηνισμένο και εξειδικευμένο σε στόχους, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της μετασχηματιστικής ηγεσίας και οδηγό για τον αποτελεσματικό προσανατολισμό και τη δράση ηγέτη και εργαζομένων.     Το κοινό όραμα ενεργοποιεί, παρακινεί και ενδυναμώνει τα μέλη του οργανισμού.      Αντίθετα αποτυχία στην έκφραση και την επικοινωνία ενός ελκυστικού και πειστικού οράματος, οδηγεί σε απώλεια της κατεύθυνσης του οργανισμού και σε αδρανοποίηση των μελών της.

Ο αποτελεσματικός ηγέτης πρέπει να διαθέτει σε υψηλό βαθμό γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες, τόσο για να μπορεί να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του, όσο και για να μπορεί να λειτουρ­γήσει ως παράδειγμα για τους υφιστάμενους του.      Πρόκειται για χαρακτηριστικά, όπως η αντίληψη, η προσαρμοστικότητα, η αυτο­πεποίθηση, η ρητορική ικανότητα και η ικανότητα επικοινωνίας, ο δυναμισμός και η αντισυμβατική συμπεριφορά, που αρχικά αποδόθηκαν στους γεννημένους χαρισματικούς ηγέτες, αλλά στις μέρες μας, που το χάρισμα ορίζεται ουσιαστικά ως «το αποτέλεσμα της αποτελεσματικής ηγεσίας» , είναι ευρέως αποδεκτό ότι μπορούν σε μεγάλο βαθμό να διδαχθούν και να αναπτυχθούν.

Για τον προσδιορισμό των παραμέτρων της «σύγχρονης ηγεσίας», εκτός από τα παρα­πάνω, λαμβάνονται υπόψη και ορισμένα ιδι­αίτερα χαρακτηριστικά που έχουν οι Ο.Τ.Α. αλλά και το στενό και ευρύτερο περιβάλλον τους.

Από τα χαρακτηριστικά κάθε Ο.Τ.Α., λαμβά­νονται υπόψη κυρίως οι άνθρωποι και ο σκοπός:

•            Το ανθρώπινο δυναμικό των Ο.Τ.Α. είναι υπάλληλοι με σχετικά υψηλό μορφωτικό επίπεδο, ευαίσθητοι και υποκινούμενοι από υψηλά κίνητρα στην πλειονότητά τους.

•            Το όραμά του πρέπει να εκφράζει μια προοπτική για ένα ρεαλι­στικό, πειστικό και ελκυστικό μέλλον για τον Δήμο, μια κατάσταση που θα είναι εμφανώς καλύτερη από πολλές απόψεις, συγκρι­νόμενη με την υπάρχουσα ή αυτήν που θα διαμορφωθεί αν τα πράγματα μείνουν ως έχουν.

•             Παράλληλα, λαμβάνονται υπόψη οι διοικητικές δομές, οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό συγκεντρωτικές και συνεπώς σχετικά αναντίστοιχες με το σκοπό της ύπαρξης των Ο.Τ.Α., καθώς και ο ιδιότυπα γραφειοκρατικός χαρακτήρας του κάθε Δήμου ως οργανισμού.         Από εδώ προκύπτει ο καθοριστικής σημασίας ρόλος του διευθυντή στη διαφοροποίηση του επιπέδου και της ιδιαίτερης μορφής της γραφειοκρατικής οργάνωσης και λειτουργίας του κάθε Δήμου.

•            Τα διευθυντικά στελέχη των Δήμων καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο ως σύγχρονοι ηγέτες στο εσωτερικό του Δήμου τους.   Βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ομαδική εργασία είναι η επικοινωνία και η ηγεσία.       Πιο συγκεκριμένα η έλλειψη επι­κοινωνίας στο εσωτερικό μιας ομάδας αποτελεί αιτία διάλυση της και η διάλυση των ομάδων συνεπάγεται και το τέλος του οργανισμού. Από την άλλη η έλλειψη ηγετικής μορφής σε μια ομάδα ή ο περιο­ρισμός του ηγέτη αποτελεί λόγο αποσυντονισμού των ομάδων.

Όταν το διευθυντικό στέλεχος - ηγέτης επικοινωνεί και με τα ανώτερα από εκείνον κλιμάκια αλλά και με τους υφισταμένους του μπορεί να διαμορφώσει το περιβάλλον του οργανισμού, ώστε και η ομάδα που διοικεί αλλά και οι άλλες ομάδες να λειτουργήσουν στρατηγικά και να επιτύχουν τους στόχους του.      Αν προσπαθήσει κάποιος αυθαί­ρετα και χωρίς συγκεκριμένη οργάνωση να επιβάλει την ομαδική δουλειά τότε το αποτέλεσμα σίγουρα θα είναι αρνητικό.      Άλλωστε, οι ομάδες πετυχαίνουν, όταν τα στελέχη που τις αποτελούν μπορούν να επικοινωνήσουν αλλά και να νιώσουν άνετα και μέσα στο τμήμα που ανήκουν αλλά και μέσα στον οργανισμό τον οποίο εργάζονται.        Οι διευθυντές είναι αυτοί που βιώνουν άμεσα τα προβλήματα της συνεργασίας και τις συνέπειές τους στην εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του Δήμου.       Για το λόγο αυτό είναι πιο ευαίσθητοι απέναντι στα προβλήματα, ενώ τους είναι πιο εύκολο να εκφράζουν τις επι­φυλάξεις τους για τη συνεργασία και τα αποτελέσματά της, διότι αισθάνονται ότι  την  μεγαλύτερη ευθύνη για τα προβλήματα την φέρουν όσοι έχουν την ευθύνη λήψης των σημαντικών αποφάσεων.

Θεωρούμε ότι ο σύγχρονος Δήμος, ως οργανισμός ανοικτός στην τοπική κοινωνία, απαιτεί την ύπαρξη ενός Διευθυντή. - Ηγέτη, ο οποίος προσαρμόζοντας τη συμπεριφορά του στο σκοπό, τις περιστάσεις και τους ανθρώπους, αλλά και δρώντας μετασχηματιστικά και διαμορφωτικά με βάση μια φιλοσοφία και ένα όραμα, τείνει στην υιοθέτηση ως κυρίαρχου ενός δημοκρατικού - συμμετοχικού στυλ ηγετικής συμπεριφοράς.

Στην κατεύθυνση αυτή, σύμφωνα με όσα έχουν αναφερθεί για τον προσδιορισμό της έννοιας της σύγχρονης ηγεσίας στην παρούσα έρευνα, ο «Διευθυντής - Σύγχρονος Ηγέτης» θα πρέπει εκφράζοντας τον δυναμισμό του ηγετικού του ρόλου:

•   να έχει όραμα, προσαρμοσμένο στις δυνατότητες και τις ανάγκες του Δήμου και της τοπικής κοινωνίας, αποσαφηνισμένο και εξειδικευμένο σε στόχους, τους οποίους επιδιώκει με συνέπεια και σύστημα.

•   να αναπτύσσει πρωτοβουλία, να εξαντλεί τα όρια της διακριτικής του ευχέρειας προκειμένου να υποβοηθά το Δήμο να πραγματώσει τους στόχους του, και να μην εξαντλεί το ρόλο του στην τυπική άσκηση των καθηκόντων του.

•   να μην αντιλαμβάνεται το ρόλο ως εκτελεστικό όργανο ή  όργανο επιβολής των αποφάσεων της διοίκησης .

•    να έχει εμπιστοσύνη στις ηγετικές του ικανότητες.

Προκειμένου να συμβάλλει στην ανάπτυξη ομαδικού - συμμετοχικού πνεύματος και στην ενδυνάμωση των υπόλοιπων υπαλλήλων του Δήμου:

•   να ενθαρρύνει την ανάπτυξη πρωτοβουλιών  από τους υπαλλήλους

•   να ενθαρρύνει τη συμμετοχή τους στη λήψη των αποφάσεων.

Να διαθέτει ηγετικές ικανότητες, όπως:

•   να επικοινωνεί και να συνεργάζεται αποτελεσματικά,

•   να έχει επαρκή επιστημονική γνώση του αντικειμένου του

•   να διαθέτει προσαρμοστικότητα και ευελιξία.

 * Αυτά  που αναφέρω στην ανωτέρω ανάλυση  ισχύουν  προφανώς και για τις Περιφέρειες. Άλλωστε  μου είναι περισσότερο οικείος ο Ο.Τ. Α .Α΄ βαθμού      14.12.2023