Ανα­μέ­νο­ντας τη δό­ση

Του Γιάν­νη Βα­ρου­φά­κη*
«Νυν υ­πέρ πά­ντων η ε­πό­με­νη δό­ση», λοι­πόν. «Αν δεν την πά­ρου­με», σύμ­φω­να με τον υ­πουρ­γό Οι­κο­νο­μι­κών, «θα πει­νά­σει κό­σμος». Όπερ με­θερ­μη­νευό­με­νο, «πρέ­πει» να α­πο­δεχ­θού­με ό­λα τα μέ­τρα που α­παι­τεί η τρόι­κα, α­κό­μα κι ε­κεί­να που ξέ­ρου­με ό­τι θα δη­μιουρ­γή­σουν, με­σο­πρό­θε­σμα, με­γα­λύ­τε­ρα προ­βλή­μα­τα α­πό ε­κεί­να που λύ­νουν. Ας πά­ρου­με την ε­πό­με­νη δό­ση και με­τά «έ­χει ο Θεός» - δη­λα­δή η κα Μέρ­κε­λ, η ο­ποία, ευελ­πι­στού­με, αν ό­λα πά­νε κα­τ΄ευ­χήν, να δώ­σει λύ­σεις στην κρί­ση του ευ­ρώ, λύ­σεις που να φέ­ρουν στο μέλ­λον πραγ­μα­τι­κές λύ­σεις και για την Ελλά­δα (δη­λα­δή, κα­τ’ ε­λά­χι­στον, δια­γρα­φή με­γά­λου μέ­ρους του δη­μό­σιου χρέ­ους, το ο­ποίο ε­π’ ου­δε­νί θα μπο­ρεί να ε­ξυ­πη­ρε­τή­σει η α­πο­δυ­να­μω­μέ­νη ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία).

Αυ­τή εί­ναι α­ναμ­φί­βο­λα η θέ­ση και το σκε­πτι­κό της κυ­βέρ­νη­σης. Κα­νείς τους δεν πι­στεύει, ού­τε ο κ. Σα­μα­ράς ού­τε ο κ. Στουρ­νά­ρας ού­τε κά­ποιος α­πό τα τρία κόμ­μα­τα που την στη­ρί­ζουν, ό­τι το νέο πα­κέ­το μέ­τρων θα βο­η­θή­σει στην ε­πί­τευ­ξη του στό­χων του προ­γράμ­μα­τος. Γνω­ρί­ζουν κα­λά ό­τι, με το τρα­πε­ζι­κό σύ­στη­μα και το ελ­λη­νι­κό δη­μό­σιο να βου­λιά­ζουν σφι­κτά α­γκα­λια­σμέ­να στον ω­κε­α­νό της πτώ­χευ­σης, οι μειώ­σεις στις κρα­τι­κές δα­πά­νες της τά­ξης των πε­ρί­που 7 δισ. (την ε­πό­με­νη χρο­νιά) θα μειώ­σουν το ε­θνι­κό ει­σό­δη­μα του­λά­χι­στον κα­τά 10 δισ., με α­πο­τέ­λε­σμα οι στό­χοι για τα φο­ρο­λο­γι­κά έ­σο­δα της ε­πό­με­νης χρο­νιάς να εί­ναι πέ­ρα για πέ­ρα ά­πια­στοι. Γνω­ρί­ζουν, με άλ­λα λό­για, ό­τι ε­τοι­μά­ζο­νται να βά­λουν την υ­πο­γρα­φή τους σε σει­ρά μέ­τρων που θα φέ­ρουν την Ελλά­δα σε χει­ρό­τε­ρη κα­τά­στα­ση του χρό­νου τέ­τοια ε­πο­χή α­π’ ό,τι εί­ναι σή­με­ρα. Γνω­ρί­ζουν πλή­ρως πως η ε­πι­μή­κυν­ση που ζη­τούν, και να δο­θεί, θα θυ­μί­ζει ε­κεί­νη που πή­ρα­με τον Μάρ­τιο του 2011 – μια τρύ­πα στο νε­ρό, που με­τά α­πό με­ρι­κούς μή­νες α­νά­γκα­σε την Ευ­ρώ­πη να πα­ρα­δεχ­θεί την α­πο­τυ­χία του Μνη­μο­νίου 1. Τα ξέ­ρουν ό­λα αυ­τά, αλ­λά πι­στεύουν ό­τι έ­τσι η Ελλά­δα πα­ρα­μέ­νει ε­ντός του ευ­ρώ και έ­τσι μπο­ρεί στο μέλ­λον να δια­σω­θεί πραγ­μα­τι­κά, ό­ταν η Ευ­ρώ­πη (δη­λα­δή η Γερ­μα­νία) α­πο­φα­σί­σει, ε­πί τέ­λους, να δώ­σει την συ­νο­λι­κή λύ­ση στην κρί­ση που υ­πό­σχε­ται τό­σο και­ρό.

Να μην πά­ρου­με τη δό­ση

Όπως μπο­ρεί­τε να φα­ντα­στεί­τε, α­κό­μα κι ό­σοι δεν έ­χε­τε ξα­να­δια­βά­σει τις α­πό­ψεις μου, θεω­ρώ το συ­γκε­κρι­μέ­νο σκε­πτι­κό σα­θρό, υ­πο­δεέ­στε­ρο των κα­τα­στά­σεων και κα­τα­στρο­φι­κό για την χώ­ρα και για την Ευ­ρώ­πη. Θα ή­ταν ευ­χής έρ­γο ό­χι μό­νον να μην μας δώ­σουν την ε­πό­με­νη δό­ση αλ­λά και να μην μας εί­χαν δώ­σει πολ­λές α­πό τις προ­η­γού­με­νες κα­θώς, δε­δο­μέ­νης της α­δυ­να­μίας τους να μας διώ­ξουν α­πό το ευ­ρώ, έ­τσι θα α­να­γκά­ζο­νταν να έρ­θουν α­ντι­μέ­τω­ποι με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της κρί­σης ό­χι μό­νο στην Ελλά­δα αλ­λά και στις υ­πό­λοι­πες χώ­ρες της ευ­ρω­ζώ­νης. Με τις δό­σεις να μη δί­νο­νται, η Ε­ΚΤ θα α­να­γκα­ζό­ταν να βρει μια λύ­ση τό­σο για τα τρα­πε­ζι­κά συ­στή­μα­τα ό­σο και για την κα­τ’ ε­λά­χι­στο χρη­μα­το­δό­τη­ση των κρα­τώ­ν-με­λών έ­ξω α­πό την λο­γι­κή των δα­νείων. Το α­πο­τέ­λε­σμα θα ή­ταν η λή­ξη της κρί­σης α­πό την Ιρλαν­δία στην Ελλά­δα και α­πό την Ισπα­νία στις α­να­το­λι­κές ε­παρ­χίες της Γερ­μα­νίας.

Δεν θα ε­ξη­γή­σω για­τί τα μέ­τρα που ει­σά­γο­νται α­πο­μα­κρύ­νουν, α­ντί να ε­πι­σπεύ­δουν, τη δη­μιουρ­γία πρω­το­γε­νούς πλε­ο­νά­σμα­τος. Αντί­θε­τα, θέ­τω το ρώ­τη­μα στους νυν κυ­βερ­νώ­ντες: Σε τι δια­φέ­ρει το σκε­πτι­κό σας α­πό ε­κεί­νο του κ. Πα­πα­κων­στα­ντί­νου;

Η μό­νη δια­φο­ρά που μπο­ρεί να ε­πι­κα­λε­στεί κά­ποιος κυ­βερ­νη­τι­κός σή­με­ρα, εί­ναι ό­τι η Ευ­ρώ­πη φαί­νε­ται να έ­χει κά­νει κά­ποιες ση­μα­ντι­κές κι­νή­σεις προς την κα­τεύ­θυν­ση μιας ε­πί­λυ­σης, σε σχέ­ση με την κα­τά­στα­ση που ε­πι­κρα­τού­σε πέρ­σι τέ­τοιον και­ρό. Για αυ­τό τον λό­γο ί­σως οι με­γα­λύ­τε­ρες θυ­σίες σή­με­ρα να έ­χουν λο­γι­κή, κα­θώς, πα­ρά την α­νο­η­σία που δια­κρί­νει τα μέ­τρα που α­παι­τούν οι της τρόι­κας να ε­πι­βά­λου­με, μας κρα­τούν ε­ντός της ευ­ρω­ζώ­νης έως ό­του έρ­θει το «ιπ­πι­κό» της κυο­φο­ρού­με­νης ε­πί­λυ­σης και μας... σώ­σει.

Ο Οκτώ­βριος α­ναι­ρεί τον Ιού­νιο

Η α­πά­ντη­σή μου σε αυ­τό το ε­πι­χεί­ρη­μα εί­ναι διτ­τή: Πρώ­τον, δεν α­ναι­ρεί την α­νά­γκη μιας συγ­γνώ­μης προς το δί­δυ­μο Πα­παν­δρέ­ου-Πα­πα­κων­στα­ντί­νου, κα­θώς αυ­τή ή­ταν η στρα­τη­γι­κή τους: να λέ­με ναι σε ό­λα, έως ό­του το Άγιον Πνεύ­μα ε­πι­σκε­φτεί τους Ευ­ρω­παίους και ο­λο­κλη­ρω­θεί η ε­πι­φοί­τη­σή τους. Δεύ­τε­ρον, κι αυ­τή εί­ναι η δι­κή μου ερ­μη­νεία των πρό­σφα­των ε­ξε­λί­ξεων σε ευ­ρω­παϊκό ε­πί­πε­δο, κα­μία τέ­τοια ε­πι­φοί­τη­ση δεν έ­χει προ­κύ­ψει, κα­μία λύ­ση δεν φαί­νε­ται στον ο­ρί­ζο­ντα. Αυ­τό το τε­λευ­ταίο α­ξί­ζει ε­πε­ξή­γη­σης – με την ο­ποία κλεί­νω το ση­με­ρι­νό άρ­θρο.

Σας θυ­μί­ζω ό­τι στη Σύ­νο­δο του Ιου­νίου, Μό­ντι, Ρα­χόι και Ολά­ντ ε­πέ­βα­λαν στην κα Μέρ­κελ την ι­δέα της ά­με­σης ε­πα­να­κε­φα­λαιο­ποίη­σης των τρα­πε­ζών της Ισπα­νίας, ώ­στε να αρ­χί­σει η α­πο­σύν­δε­ση της τρα­πε­ζι­κής κρί­σης α­πό την κρί­ση του δη­μό­σιου χρέ­ους. Η κα Μέρ­κε­λ, «στρι­μωγ­μέ­νη» α­πό την λα­τι­νι­κή αυ­τή συμ­μα­χία, α­πο­δέχ­θη­κε την ι­δέα υ­πό τον ό­ρο η ε­πι­τή­ρη­ση του τρα­πε­ζι­κού συ­στή­μα­τος της Ευ­ρω­ζώ­νης να πε­ρά­σει στην Ε­ΚΤ. Αυ­τή ή­ταν η συμ­φω­νία. Όλο το κα­λο­καί­ρι ό­μως, η γερ­μα­νι­κή πλευ­ρά την υ­πο­νό­μευε ε­πι­μέ­νο­ντας ό­τι η συμ­φω­νία α­φο­ρά 25 με­γά­λες τρά­πε­ζες και ό­χι ό­λο το ευ­ρω­παϊκό τρα­πε­ζι­κό σύ­στη­μα.

Στην πρό­σφα­τη Σύ­νο­δο του Οκτω­βρίου, ο κ. Ολά­ντ ε­πα­νήλ­θε α­παι­τώ­ντας να μπει τέ­λος στην υ­πο­νό­μευ­ση αυ­τή, έ­τσι ώ­στε η Συμ­φω­νία του Ιου­νίου να ε­φαρ­μο­στεί ε­ντός του 2013, δί­νο­ντας α­νά­σες αρ­χι­κά στην Ισπα­νία και στην Ιρλαν­δία, κα­τό­πιν στην Ιτα­λία και, χω­ρίς να το ο­μο­λο­γεί, μειώ­νο­ντας τους κιν­δύ­νους που α­ντι­με­τω­πί­ζει το γαλ­λι­κό τρα­πε­ζι­κό σύ­στη­μα.

Και τι έ­γι­νε; Ποιο ή­ταν το α­πο­τέ­λε­σμα; Όποιος ά­κου­σε τον κ. Ολά­ντ, αλ­λά και τα ελ­λη­νι­κά ΜΜΕ, δι­καιο­λο­γεί­ται να συ­μπε­ρά­νει ό­τι η γαλ­λι­κή ά­πο­ψη ε­πι­βλή­θη­κε, πως η Γερ­μα­νία α­πο­δέχ­θη­κε την ε­νο­ποίη­ση του ευ­ρω­παϊκού τρα­πε­ζι­κού συ­στή­μα­τος ε­ντός του 2013 και πως η α­πο­σύν­δε­ση της τρα­πε­ζι­κής κρί­σης α­πό την κρί­ση δη­μό­σιου χρέ­ους εί­ναι προ των θυ­ρών (και, ά­ρα, κά­τι στο ο­ποίο μπο­ρεί να προ­σβλέ­πει και η Ελλά­δα). Όποιος ό­μως ά­κου­σε την ερ­μη­νεία που έ­δω­σε η κα Μέρ­κε­λ, κα­τα­λή­γει στο α­κρι­βώς α­ντί­θε­το συ­μπέ­ρα­σμα. Σε συ­νο­μι­λία της με οι­κο­νο­μι­κούς συ­ντά­κτες την πε­ρα­σμέ­νη Πα­ρα­σκευή το βρά­δυ, ξε­κα­θά­ρι­σε ό­τι οι ζη­μίες των ι­σπα­νι­κών και ιρ­λαν­δι­κών τρα­πε­ζών δεν θα ε­πα­να­κε­φα­λαι­ποιη­θούν α­πό το μό­νι­μο μη­χα­νι­σμό στή­ρι­ξης, τον ESM, χω­ρίς να κα­τα­γρα­φούν στο δη­μό­σιο χρέ­ος των χω­ρών αυ­τών. Πως ο ESM θα βο­η­θά ά­με­σα μό­νο με­γά­λες τρά­πε­ζες που α­ντι­με­τω­πί­ζουν «φρέ­σκιες» ζη­μίες α­πό τού­δε και στο ε­ξής. Ου­σια­στι­κά, η κα Μέρ­κελ α­ναί­ρε­σε τις προσ­δο­κίες ό­λων πε­ρί κα­τα­πο­λέ­μη­σης της ση­με­ρι­νής κρί­σης μέ­σω της πο­λυ­πό­θη­της α­πο­σύν­δε­σης της ση­με­ρι­νής τρα­πε­ζι­κής κρί­σης α­πό την ση­με­ρι­νή κρί­ση χρέ­ους.

Η Ισπα­νία προ του μνη­μο­νίου

Ξέ­ρε­τε τι ση­μαί­νει αυ­τό; Ση­μαί­νει ό­τι η Ισπα­νία μό­λις ερ­ρί­φθη στον Καιά­δα. Μην ξε­χνά­με ό­τι οι ι­σπα­νι­κές τρά­πε­ζες, για να συ­νε­χί­σουν να λει­τουρ­γούν, «τρα­βά­νε» 40 δισ. α­πό την Ε­ΚΤ κά­θε μή­να. Ότι α­να­γκά­ζο­νται, για να ε­πι­βιώ­νουν, να που­λά­νε πε­ρισ­σό­τε­ρα ι­σπα­νι­κά ο­μό­λο­γα α­πό ό­σα α­γο­ρά­ζουν, με α­πο­τέ­λε­σμα η Ε­ΚΤ να εί­ναι σχε­δόν ο μό­νος ορ­γα­νι­σμός που α­γο­ρά­ζει ι­σπα­νι­κό χρέ­ος. Ότι το 18% των κα­τα­θέ­σεων στις ι­σπα­νι­κές τρά­πε­ζες έ­φυ­γε για το ε­ξω­τε­ρι­κό τους τε­λευ­ταίους 8 μή­νες. Ότι ε­ντός του 2013 οι ι­σπα­νι­κές τρά­πε­ζες πρέ­πει να α­να­χρη­μα­το­δο­τή­σουν το 20% των χρεών τους. Ότι το ι­σπα­νι­κό δη­μό­σιο που πρέ­πει να τις κρα­τή­σει εν ζωή (λό­γω της εμ­μο­νής της κας Μέρ­κελ να μην ε­πι­τρέ­ψει την ά­με­ση ε­πα­να­κε­φα­λαιο­ποίη­ση των ι­σπα­νι­κών τρα­πε­ζών α­πό τον ESM) α­να­γκά­ζε­ται να προ­βεί σε πε­ρι­κο­πές και λι­τό­τη­τα που κα­τα­δι­κά­ζουν μια οι­κο­νο­μία με 25% α­νερ­γία στην πε­ραι­τέ­ρω συρ­ρί­κνω­ση.

Εν κα­τα­κλεί­δι, η ση­με­ρι­νή κυ­βέρ­νη­ση βα­σί­ζει τη στρα­τη­γι­κή της στην ί­δια σα­θρή λο­γι­κή του κ. Πα­πα­κων­στα­ντί­νου που πα­ρέ­συ­ρε την χώ­ρα στο ση­με­ρι­νό τέλ­μα και έ­δω­σε στην Ευ­ρώ­πη την ευ­και­ρία να ρί­ξει στο ί­διο με ε­μάς τέλ­μα σο­βα­ρές χώ­ρες ό­πως η Ιρλαν­δία και η Ισπα­νία (χρη­σι­μο­ποιώ­ντας πο­λι­τι­κές που «ε­ξε­λίχ­θη­καν» στο ελ­λη­νι­κό «πει­ρα­μα­τι­κό ερ­γα­στή­ρι»). Όσο τα ε­κλο­γι­κά ο­φέ­λη της κας Μέρ­κελ α­πό την ε­πέ­κτα­ση του τέλ­μα­τος (με την ε­λεγ­χό­με­νη ει­σα­γω­γή σε αυ­τό χω­ρών ό­πως η Ισπα­νία και η Ιτα­λία) με­γε­θύ­νο­νται, χώ­ρες ό­πως η δι­κή μας έ­χουν ε­ξα­σφα­λι­σμέ­νη τη δό­ση τους.

*Από το άρ­θρο του Γ. Βα­ρου­φά­κη που εί­ναι α­ναρ­τη­μέ­νο στο Protagon (23/10/2012).