Οι Λαϊκές Αγορές: για την ενίσχυση την τοπικής κοινωνίας και οικονομίας. Όχι στα μεγάλα και ξένα επιχειρηματικά «σχήματα»

                 Από τον πολιτικό μηχανικό Θεόδωρο Κ. Παπαϊωάννου

 Οι λαϊκές αγορές ιδρύθηκαν όταν  ερχόταν η οικονομική κρίση του 1929 - το  «μεγάλο κραχ»- και  ήταν η «απάντηση» απέναντι στην αδίστακτη κερδοσκοπία των μεσαζόντων. Οι υπερτιμήσεις των προϊόντων ήταν εντυπωσιακές και κάθε προσπάθεια αντιμετώπισής των, με νόμους και αγορανομικές εγκυκλίους έπεφταν, στο κενό.

Το Προεδρικό Διάταγμα που υπέγραψε ο Παύλος Κουντουριώτης στα τέλη Ιανουαρίου 1929 καθόριζε τις ημέρες και τους χώρους των λαϊκών αγορών στις αθηναϊκές γειτονιές .

Ωράριο λειτουργίας των  από τις 6 το πρωί μέχρι τις 11 π.μ  και μετά καθαριότητα  των  χώρων  με  μέριμνα του Δήμου Αθηναίων.

Για τη  λειτουργία των εκδόθηκε αστυνομική διάταξη , που  διαβάστηκε στις εκκλησίες των χωριών της Αττικής ,ώστε οι παραγωγοί να ενημερωθούν για τα οφέλη και να φέρνουν τα προϊόντα στην πόλη.

Η ενημέρωση ώστε να πειστούν οι παραγωγοί (κυρίως λαχανικών, να μεταφέρουν οι ίδιοι τα προϊόντα τους απευθείας στη λαϊκή αγορά ), ήταν βασικό σημείο επιτυχίας του εγχειρήματος. Προσκλήθηκαν επίσης να φέρουν εμπορεύματα, και Ενώσεις Γεωργικών Συνεταιρισμών από Νάξο, Σύρο, Χανιά, Ψαχνά Ευβοίας, Λεωνίδιο, Θήβα, Λιβαδειά κ.α.

Η μακρά παράδοση συναλλαγής είχε δημιουργήσει μια άτυπη μονοπωλιακή και αποκλειστική εκμετάλλευση  με εμπόρους και «μεσάζοντες» ,που απειλούσαν τους παραγωγούς λέγοντας πως το μέτρο θα αποτύγχανε και θα διέκοπταν τη συνεργασία μαζί τους.

Η πρώτη λαϊκή αγορά στήθηκε στην πλατεία Θησείου, ημέρα Σάββατο 18.5.1929 ( απ’ όπου  και η φωτογραφία), με την παρουσία του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Ζήτησε ένα ζεμπίλι , αγόρασε μόνος του , χάρισε όλο το περιεχόμενο σε μια φτωχή γυναίκα και  σηματοδότησε  την σθεναρή απόφαση της κυβέρνησης να καθιερώσει το νέο μέτρο.

Το περίφημο «δώσε μου κι εμένα μπάρμπα» κυριαρχούσε σ’ εκείνες τις πρώτες λαϊκές αγορές.

Σχεδόν ένα χρόνο αργότερα ο θεσμός των λαϊκών αγορών αποθεωνόταν, ο αριθμός των διπλασιάστηκε και σταδιακά εξαπλώθηκε σ΄ όλη τη χώρα

Η επιτυχία οδηγεί στην ανάγκη καλύτερης οργάνωσης του θεσμού, προστασίας, φύλαξης και καθαριότητας του χώρου λειτουργίας τους κ.λπ., οπότε ιδρύεται (1932) το «Ταμείον Λαϊκών Αγορών».

Στα 92 χρόνια  λειτουργίας των - πλην  της περιόδου της Κατοχής- το θεσμικό πλαίσιο τροποποιήθηκε επανειλημμένα, η σύνθεση παραγωγών και προϊόντων άλλαξε, αλλά παρέμεινε, ως ένα μέτρο που ακούμπησε τις γειτονιές και αγαπήθηκε από τα νοικοκυριά δηλαδή τους καταναλωτές.

Σήμερα, στον 21^ο αιώνα οι «λαϊκές αγορές» ανά την Ευρώπη κυρίως αλλά και ανά τον κόσμο έχουν αναλάβει και έναν άλλο ρόλο πολύ σημαντικό, δεδομένων και των περιστάσεων από την κλιματική κρίση, αυτόν της άμεσης κατανάλωσης ή αλλιώς όπως έγινε γνωστό «από το χωράφι στο ράφι» ή  στον πάγκο της λαϊκής αγοράς.

 Αυτό προϋποθέτει την άμεση συνεργασία παραγωγών και καταναλωτών με τον ρόλο των δεύτερων να είναι καθοριστικός  για την ανάπτυξη, διεύρυνση  και βελτίωση των υπαίθριων αγορών προϊόντων του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, όπου το σύνθημα είναι και πρέπει να παραμείνει  «καταναλώνω ντόπια προϊόντα ».

Ωστόσο σήμερα στην Ελλάδα η Κυβέρνηση της ΝΔ και το Υπουργείο Ανάπτυξης καταθέτουν    νομοσχέδιο   για τις   λαϊκές αγορές, με την    Πανελλαδική Ομοσπονδία Παραγωγών Λαϊκών Αγορών αντίθετη γιατί :

1^ον  Με αυτό αφαιρεί τη διαχείριση από την  Περιφέρεια και  την μεταφέρει σε ιδιώτες (ΣΔΙΤ-Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) !!!!!

2^ον επιτρέπει σε νομικά πρόσωπα (εταιρείες) να αδειοδοτούνται να συμμετέχουν στις λαϊκές αγορές και να δικαιούνται το 5% των θέσεων κάθε λαϊκής αγοράς που όμως  μπορεί να αλλάξει στη συνέχεια.

3^ον ο νέος φορέας που θα προκύπτει μετά την ιδιωτικοποίηση  θα είναι ο μόνος που θα έχει δικαίωμα επί των λαϊκών αγορών. Θα αποφασίζει για την τιμή της κάθε θέσης , θα τις χορηγεί θέσεις, θα εισπράττει, θα μπορεί να δώσει σε τρίτους ιδιώτες κομμάτια της λειτουργία των λαϊκών αγορών (καθαριότητα, φύλαξη κ.λ.π.)

4^ον θα ορίζει τον πλειστηριασμό των θέσεων και θα τις δημοπρατεί ( θα δίνονται  για ένα έως τρία χρόνια για τους παραγωγούς και τέσσερα χρόνια για τους πωλητές)

Δηλαδή με  την επικείμενη αλλαγή  οι θέσεις θα πωλούνται  μέσω διαδικασίας πλειοδοσίας, ενώ σήμερα για την κάθε θέση ο παραγωγός ή πωλητής πληρώνει ένα προκαθορισμένο ημερήσιο τέλος το οποίο διανέμεται κατά  60 στην Περιφέρεια και 40 στον δήμο.

Ο πλειστηριασμός  είναι θάνατος του μικρού  παραγωγού και επαγγελματία, αντίθετα με τις μεγάλες εταιρείες που θα δίνουν χαμηλές τιμές.

5^ον Αναθέτει στους δήμους τη γνωμοδότηση  για τον καθορισμό του ύψους του ανταποδοτικού τέλους προς το φορέα διαχείρισης,

6^ον Καταργεί τις επιτροπές λαϊκών αγορών (διοικητικά συμβούλια) και εξαιρεί τους εκπροσώπους των παραγωγών και επαγγελματιών πωλητών από τους σχεδιασμούς και τις αποφάσεις.

7^ον Καταργείται η έννοια της άδειας (επαγγελματία πωλητή και παραγωγού πωλητή) και αντικαθίσταται από το “δικαίωμα θέσης” σε κάθε λαϊκή αγορά. Αυτή  η κάθε θέση για τον πωλητή (παραγωγό ή επαγγελματία- ο οποίος πλέον λέγεται “μη παραγωγός”) θα δημοπρατείται ουσιαστικά και θα την αποκτά αυτός που θα πλειοδοτεί.

8^ον  Για να συμμετέχει ένας πωλητής σε πλειστηριασμό  για μία θέση θα πρέπει να πληροί δυο κριτήρια :

 Α)  τα τυπικά προσόντα, μεταξύ των οποίων είναι η μοριοδότηση του τίτλου σπουδών. ( ο απόφοιτος ΑΕΙ θα  παίρνει  20 μόρια, ενώ ο απόφοιτος Γυμνασίου 5 μόρια).

 Β) έχει να κάνει με τα χρήματα για την θέση, πόσα δηλαδή περισσότερα θα δώσει κάποιος από έναν άλλο πωλητή που ενδιαφέρεται για την ίδια θέση.

 Έως σήμερα οι άδειες χορηγούνται με διάφορα κοινωνικά και εισοδηματικά κριτήρια (ανεργία, ύψος εισοδήματος κλπ) και συγχρόνως όσοι παίρνουν την άδεια, τους δίνονται συγκεκριμένες θέσεις σε κάποιες  από τις λαϊκές αγορές.

9^ον )  Αφαιρείται η  άδεια αν δεν πουληθεί το 70% , της δηλωθείσας στο ΟΣΔΕ παραγωγής. (δηλαδή για τον υπουργό, φταίει ο παραγωγός για την αναδουλειά και αντί να στηριχθεί, τιμωρείται από πάνω με αφαίρεση άδειας)

Δηλαδή το νομοσχέδιο αυτό,  μετά από 92 χρόνια, επαναφέρει τους κερδοσκόπους και τους μεσάζοντες για την αντιμετώπιση των οποίων είχε γεννηθεί ο θεσμός.

Χρειάζεται αναδιάρθρωση των λαϊκών αγορών, αλλά με γνώμονα τον κοινωνικό της χαρακτήρα, την ασφάλεια των καταναλωτών και το συμφέρον των πωλητών λαϊκών αγορών.

Η κυβέρνηση όμως αντί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα για το υπαίθριο εμπόριο και τις λαϊκές αγορές, επιδιώκει την αλλαγή του χαρακτήρα των, της  μοναδικής αγοράς:

-    όπου λειτουργεί πραγματικά ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης υπέρ του καταναλωτή

 -      όπου ο παραγωγός μπορεί να πουλά τα προϊόντα του απευθείας χωρίς την εκμετάλλευση από τους μεσάζοντες.

-     όπου διαμορφώνουμε το  «καλάθι» της επιλογής μας   από το παραδοσιακό κύκλωμα   των τοπικών,  εποχιακών προϊόντων, λιγότερο βαθμονομημένων απ’ ότι στα σούπερ μάρκετ, αλλά υγιεινών και πάνω απ’  όλα εύγευστων και αυθεντικών

-   όπου οι καταναλωτές συνδέονται με τους παραγωγούς και γνωρίζουν καλύτερα την προέλευση και τον τρόπο παραγωγής των αγαθών που θα καταναλώσουν.

Τέλος είναι προνομιακοί τόποι της καθημερινής ζωής για τους δημότες ,που συμβάλλουν στη διατήρηση και την ενίσχυση του κοινωνικού δεσμού στην τοπική κοινωνία βοηθώντας παράλληλα την τοπική οικονομία με την υποστήριξη των ντόπιων παραγωγών.

Συνεπώς οι λαϊκές αγορές είναι και παραμένουν θεσμός που υπηρετεί το  δημόσιο συμφέρον, δηλαδή «το κοινό της πόλεως αγαθό».

 Για το λόγο αυτό το θέμα είναι πολύ σοβαρό και άμεσα θα πρέπει να απασχολήσει τα δημοτικά συμβούλια της  Βοιωτίας ,εννοείται και του Δήμου Θηβαίων  από την λαϊκή  αγορά του οποίου στις 24.4.2021 είναι η φωτογραφία απο την επίσκεψη της κυρίας Πούλου , αλλά και το περιφερειακό συμβούλιο Στερεάς , με σκοπό τη λήψη απόφασης  για την υπεράσπιση του θεσμού αυτού.