Του Θεόδωρου Γεωργίου*
Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του Τάσου Τσακίρογλου με τον τίτλο «Πρόσωπα της απομάγευσης. 38 συνεντεύξεις για την κρίση και το μέλλον» (εκδόσεις «Οκτώ»). Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται συνεντεύξεις, συζητήσεις και διάλογοι που έκανε τα τελευταία χρόνια ο Τάσος Τσακίρογλου με επιφανείς φιλοσόφους, στοχαστές και επιστήμονες απ’ όλες τις επιμέρους φιλοσοφικές κοινότητες της παγκόσμιας κοινωνίας.
Εκείνο που παρατηρεί κανείς με μια πρώτη ματιά είναι το εξής: Οι 38 διανοητές αναπτύσσουν τις ιδέες τους, διατυπώνουν τα ερμηνευτικά σχήματά τους για τη σύγχρονη κοινωνία και εκθέτουν τα επιχειρήματά τους μ’ έναν τρόπο, ο οποίος επιτρέπει στους αναγνώστες να αποκτήσουν άμεση πρόσβαση στα φιλοσοφικά συστήματα σκέψης. Συνιστώ στους αναγνώστες να μελετήσουν μια οποιαδήποτε συνομιλία του Τσακίρογλου μ’ έναν οποιοδήποτε στοχαστή και ευθύς αμέσως θα διαπιστώσουν ότι ταξιδεύουν μαζί μ’ αυτόν τον στοχαστή στα «δύσβατα μονοπάτια» της σκέψης, η οποία δεν κάνει τίποτε άλλο από το να επιχειρεί να καταστήσει προσιτή στον κοινό νου την αινιγματική κοινωνική πραγματικότητα.
Κρατάμε στα χέρια μας ένα βιβλίο, του οποίου η προσφορά στη διάδοση των φιλοσοφικών και επιστημονικών ιδεών της εποχής μας είναι ανεκτίμητη. Ο Τσακίρογλου, προικισμένος με δεξιοτεχνικές ικανότητες, προσπαθεί να επιτύχει τη διαμεσολάβηση ανάμεσα σε δύο πράγματα: από τη μία έχουμε το σύστημα ιδεών και επιχειρημάτων του κάθε φιλοσόφου και από την άλλη την οικονομία της επικοινωνιακής λογικής. Το ίδιο το βιβλίο είναι ένα χειροπιαστό επίτευγμα αυτής της διαμεσολάβησης, η οποία προέκυψε επειδή ο Τσακίρογλου έχει μελετήσει σε βάθος όλες τις θεωρίες των φιλοσόφων και των επιστημόνων με τους οποίους συνομιλεί και επιπλέον έχει πλήρη επίγνωση ότι ο «μετασχηματισμός» των θεωριών σε ιδέες στη δημόσια πολιτική σφαίρα, συνιστά ένα ακόμη ερμηνευτικό επίπεδο στην επιστημολογική ζωή της σκέψης και της φιλοσοφίας.
Η πρωτοτυπία του βιβλίου του Τσακίρογλου συνίσταται ακριβώς σ’ αυτό το σημείο: προτείνει ένα ερμηνευτικό και επιχειρηματολογικό σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο μπορούν οι καθολικές ιδέες των φιλοσοφικών συστημάτων να αποκτήσουν ιδιαίτερη δυναμική επιρροής και επίδρασης σχετικά με τη διαμόρφωση της πολιτικής και της κοινωνίας, στον βαθμό που μπορούν οι ίδιες να καταστούν απόψεις και στάσεις στην ελεύθερη, αυτόνομη και ανεξουσίαστη δημόσια πολιτική σφαίρα. Εάν ο αναγνώστης σχηματίσει την εντύπωση ότι με το βιβλίο του Τσακίρογλου έχουμε ένα ακόμη δημοσιογραφικό πόνημα, στο οποίο «εκλαϊκεύονται» δυσνόητες φιλοσοφικές ιδέες, τότε ο αναγνώστης αυτός δεν αντιλαμβάνεται ότι τοποθετεί τον εαυτό του εκτός του κύκλου των «ελεύθερων ανθρώπων» του Νίτσε. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τσακίρογλου σε μια επιστημολογική προμετωπίδα του βιβλίου του παραθέτει ένα απόσπασμα από τον Νίτσε. Ουσιαστικά μας προσκαλεί να μελετήσουμε τις συνεντεύξεις, τις συνομιλίες, στο πλαίσιο του ερμηνευτικού διαφωτισμού. Το αρχικό κείμενο του φιλοσοφικού συστήματος μετασχηματίζεται σε κείμενο της δημόσιας πολιτικής σφαίρας, για να γίνει τελικά προσωπικό κείμενο του αναγνώστη, ο οποίος αυτοπροσδιορίζεται ως «ελεύθερος άνθρωπος».
Επειδή μιλάμε συνέχεια για την αυτόνομη και ανεξουσίαστη δημόσια πολιτική σφαίρα, στην οποία συνεχίζουν τη ζωή τους οι καθολικές έννοιες και ιδέες, πρέπει να σημειωθεί ότι για την ελληνική περίπτωση κάτι τέτοιο δεν θα ήταν δυνατό, εάν δεν υπήρχε η «Εφημερίδα των Συντακτών», στην οποία πρωτοδημοσιεύθηκαν οι συνομιλίες του Τσακίρογλου με τους μεγάλους φιλοσόφους.
Συνοψίζοντας μπορεί κανείς να καταλήξει σε τρία συμπεράσματα: Πρώτον η εργασία του Τσακίρογλου ως συνομιλία με τους μεγάλους φιλοσόφους και επιστήμονες της εποχής μας δεν είναι δημοσιογραφική μέθοδος διάδοσης των καθολικών εννοιών. Δεύτερον: η εργασία αυτή αποτελεί μια ερμηνευτική–επιχειρηματολογική μέθοδο, μέσω της οποίας οι καθολικές έννοιες μπορούν να γίνουν ιδέες και στάσεις στην πολιτική δημοσιότητα και, τρίτον, η εργασία αυτή, εμπνευσμένη από το πρόγραμμα του ιστορικού διαφωτισμού (δέκατος όγδοος και δέκατος ένατος αιώνας) διαμορφώνει τις συνθήκες, όπου μπορούν να συναντηθούν ο φιλόσοφος και ο αναγνώστης του στη δημόσια πολιτική σφαίρα και να συνομιλήσουν ελεύθερα και ανεξουσίαστα για την κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε και για την πολιτική μέσω της οποίας μπορούμε να οργανώσουμε την ίδια τη ζωή μας. Η εργασία του Τσακίρογλου καταγράφεται στην ελληνική ιστορία της πολιτικής δημοσιότητας ως ανεξάρτητη μεθοδολογική, επιστημολογική και ερμηνευτική συνεισφορά.
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου