ΗΛΙΑΣ: Ο τελευταίος Προφήτης της Π. Διαθήκης

  Της ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ Ι. ΜΙΧΟΥ

«...ουκ έβρεξεν επί της γης ενιαυτούς τρεις και μήνας εξ»    (Ιακ. Ε’ 17)

Προφήτης κατά τους αρχαίους Έλληνες είναι εκείνος, ο οποίος λαλεί αντί κάποιου θεού και ερμηνεύει τη θέληση αυτού στους ανθρώπους. Έτσι ο Τειρεσίας καλείται Προφήτης Διός, ο Ορφέας του Βάκχου, ο Γλαύκος του Νηρέα. Πάνω απ’ όλους το όνομα του Προφήτη αποδίδονταν στον Απόλλωνα των Δελφών. Και για να έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα για το ποιος εκαλείτο προφήτης στην αρχαιότητα πρέπει να αναφέρω πως ακόμα προφήτης ήτανο ερμηνευτής των λόγων του μάντη, ο οποίος θεωρούνταν θεόπνευστος. Επίσης – πάντα κατά τους αρχαίους – και οι ποιητές καλούνταν συχνά προφήτες «Μουσών προφήται» δηλ. ερμηνευτές των Μουσών. Στη νεότερη Ελληνική καλείται προφήτης ο προλέγων, προφητεών τα μέλλοντα, κατά θεία επίνευση. Κατά τους εβδομήκοντα (0) η λέξη προφήτης με τη σημασία του ερμηνέα η αντιπροσώπου βρίσκεται μόνο μια φορά (Έξοδος Ζ’ Ι).

Στην Π. Διαθήκη συνηθέστερα Προφήτης καλείται εκείνος, ο οποίος από το Θεό κινείται και διερμηνεύει τις επιταγές και τις βουλές αυτού προς τον περιούσιον λαόν του Ισραήλ.

Στην Κ. Διαθήκη καλείται Προφήτης εκείνος, που έχει το πνευματικό χάρισμα της προφητείας, δηλ. ο θεόπνευστος κήρυκας και διδάσκαλος του λαού, όργανο ιδιαιτέρων αποκαλύψεων του Θεού καθώς και ο αποκαλύπτων και ερμηνεύων τις βουλές του Κυρίου περί του μέλλοντος.

Σήμερα γιορτάζει ένας μεγάλος προφήτης ο Ηλίας, σύμφωνα με το εορτολόγιο της Εκκλησίας μας, που πλουτίζεται από τον 4ον αιώνα με πρόσωπα πέρα για πέρα υπαρκτά. Υπήρξε μέγας προφήτης του Ισραήλ και μάλιστα ο δημοτικότερος των Ισραηλιτών Προφητών, ο οποίος κανένα σύγγραμμα δεν άφησε εκτός από τη γνωστή επιστολή του προς τον Ιωαράμ. Για την αδάμαστη πίστη, την παρρησία του και την αφοβία του έμπροσθεν των ισχυρών βασιλέων και τη μεγάλη αγωνιστική του διάθεση, θεωρείται σαν ο δυναμικότερος των Εβραίων Προφητών.

Κατά τη Γραφή, ο προφήτης αυτός είναι ο μόνος μετά το Μωυσή, ο οποίος είχε τη χαρά και την ευτυχία να συνομιλήσει απ’ ευθείας με το Θεό. Αυτό το γεγονός δημιούργησε γύρω του ατμόσφαιρα θρυλική και πρόσφερε στο λαό του Ισραήλ μεγάλες και αμέτρητες υπηρεσίες.

Επί των ημερών του βασίλευε στον Ισραηλιτικό λαό ο Αχαάβ, ο οποίος απαρνήθηκε τελείως τον αληθινό Θεό και εισήγαγε τη λατρεία των ψευδοθεών του Βάαλ και της Αστάρτης. Ο Ηλίας έζησε σε αποτραβηγμένη και σκληρή μοναξιά σε δύσκολες εποχές για το λαό του, ο οποίος παραδομένος πιστά στα πιστεύω του βασιλιά του απαρνήθηκε την πίστη του και έγινε επιλήσμονας όλων των ευεργεσιών του Κυρίου. Ο Προφήτης βρίσκονταν σε συνεχή περίλυπη κατάσταση. Παρ’ όλο που κατέφευγε στα όρη, τις χαράδρες και τις κοιλάδες και προσεύχονταν νυχθημερόν, δεν σταμάτησε ούτε στιγμή να σκέπτεται το λαό του και να επιθυμεί να τον οδηγήσει ξανά στην αληθινή θρησκεία. Γι’ αυτό και «Ζηλωτής υπάρχων Θεού» (Πράξ. κβ’ 3) ποθούσε να λατρεύεται ο Ένας, Αληθινός και Μοναδικός Θεός. Ο λαός πλανηθείς οικτρά, έπρεπε να ξαναβρεί το δρόμο του, ο δε Ηλίας ήλεγχε δριμύτατα τους ασεβείς βασιλείς, οι οποίοι είχαν φθάσει στο σημείο να φονεύουν τους προφήτες και μάλιστα μεταξύ του ναού του θυσιαστηρίου. Κι αυτούς τους φόνους καυτηρίασε ο Κύριος φωνάζοντας τα περίφημα «Ουαί» προς τους Γραμματείς και Φαρισαίους το εσπέρας της Μ. Δευτέρας όπως μας πληροφορεί ο Ευαγγελιστής Ματθαίος.

Ο Ηλίας όπως όλοι οι προφήτες ξεκίνησε κι αυτός λέγοντας: «Τάδε λέγει Κύριος...» και απηύθυνε σφοδρό κατά του βασιλιά κατηγορητήριο. Έκατσε και εξήγησε και εξήγγειλε σ’ αυτόν, ότι λόγω της απιστίας του θα τιμωρηθεί αυτός και ο λαός του με ανομβρία. Απ’ αυτή τη στιγμή κλείνει ο ουρανός και δεν θα ξαναβρέξει μέχρι τη στιγμή που εγώ προσευχηθώ γι’ αυτό. Ύστερα πήρε τα βουνά κι εκεί ετρέφετο κατά τρόπο θαυμαστό.

Το κακό κράτησε τριάμισυ χρόνια και ο βασιλιάς αμετανόητος. Το ίδιο και η σύζυγός του Ιεζάβελ, γυναίκα εμπαθής, φιλόδοξη, πλεονέκτης και ασεβής, η οποία ανήγειρε ειδωλολατρικούς ναούς στη Σαμάρεια και αλλαχού με αποτέλεσμα να θριαμβεύει η αμαρτία, ο δε λαός και τα ζώα να αποθνήσκουν. Ο Αχαάβ γνώριζε όπως όλοι τους τι θα πει αληθινός Θεός, ωστόσο δεν νοιάστηκε καθόλου και εξακολουθούσε να προσφέρει αμείωτες θυσίες στους ψευδοθεούς του. Έτσι η γη έγινε αγνώριστη, άγρια, άχαρη, άσχημη. Ούτε χορταράκι δεν φύτρωσε κι επάνω της καθημερινά πλήθαιναν μακάβρια στολίδια τα κουφάρια των ζώων, που μαρτυρούσαν και το μέγεθος της καταστροφής και συμφοράς.

Ο Ηλίας ύστερα από τριάμισυ χρόνια μην αντέχοντας πλέον τη δυστυχία των ομοεθνών του, αντιμετώπισε αυτόκλητος το βασιλιά με μια και μοναδική πρόταση, η οποία τελικά έγινε αποδεκτή. Στο όρος Καρμήλου και στην κορυφή αυτού θα συγκρούονταν οι δυνάμεις του καλού και του κακού.

Εκεί μαζεύτηκαν 450 προφήτες του Βάαλ, ο ίδιος ο βασιλιάς και κόσμος πολύς. Όλοι παρακολουθούσαν με κομμένη την ανάσα να δουν την επέμβαση του ενός ή του άλλου θεού. Όπως προανάφερα ο Ηλίας ετρέφετο κατά τρόπο θαυμαστό με ψωμί και κρέας που τα πήγαιναν οι κόρακες και έπινε νερό από κάποιο χείμαρο. Αλλά όταν αυτός ξεράθηκε πήγε στα Σαρεπτά της Σιδωνίας, όπου κατά θεία επιταγή, μια χήρα ανέλαβε τη διατροφή του. Τα δε ελάχιστα που είχε σε αλεύρι και λάδι δεν εξαντλούνταν. «Η υδρία του αλεύρου ουκ εξέλιπε και ο καψάκης του ελαίου ουκ ηλαττονήθη» (Γ’ Βασιλ. ιζ’ 16). Εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του ο Προφήτης ανέστησε με θερμή προσευχή το μονάκριβο παιδί της.

Πάνω στην κορυφή του όρους οι βωμοί με τα σφάγια περίμεναν να πέσει φωτιά να τα κατακαύσει. «Και έσται ο Θεός ος αν ακούση εν πυρί, ούτος Θεός».

Όσο και να κοπίασαν οι ψευδοπροφήτες δεν κατάφεραν τίποτε απολύτως, γιατί το ξόανο του Βάαλ, άσχημο και αιμοβόρο και αποκρουστικό κατασκεύασμα, δεν έγινε σημασία στις φωνές και τις παρακλήσεις που ξεκίνησαν το πρωί και τελείωσαν το μεσημέρι. Ακόμα περισσότερο δεν νοιάστηκε για την αγωνία τους. Φωτιά δεν έπεσε. Σύγχιση, ταραχή και ανησυχία κατέλαβε άρχοντες και λαό και άρχισαν να βρίσκονται πλέον σε θέση δυσάρεστη.

Τότε ήρθε η σειρά του Προφήτη Ηλία. Στάθηκε μπροστά στο βωμό σε στάση προσευχής, προσευχήθηκε θερμά και τότε άνοιξαν οι κρουνοί και «έπεσε πυρ κατά Κυρίου, εκ του ουρανού, και κατέφαγε το ολοκαύτωμα...» (Γ. Βασιλ.).

Αυτό το θαύμα αφύπνισε το λαό και τον έκανε να συναισθανθεί την αμαρτωλότητά του, την πλάνη και την απομάκρυνσή του απ’ το Θεό. Ο ίδιος ο λαός μανιασμένος, αγριεμένος, ξυπνώντας από την πλάνη του κυνήγησε – σαν ταύρος ορυόμενος – τους ψευδοπροφήτες και τους κατέσφαξε στο χείμαρρο Κισσών, σαν υπαίτιους και ηθικούς αυτουργούς για την απώλεια της πίστης τους και τη θανάτωση τόσων προφητών.

Ο λαός ξαναβγήκε από την πλάνη και τον ψυχικό θάνατο. Ο λαός ξαναβρήκε τον αληθινό του Θεό. Ο Προφήτης Ηλίας ο θεσβίτης εργάστηκε για τη δόξα του Κυρίου και ο Κύριος ανέλαβε «τον Ηλιού ενσυσσεισμώ ως εις τον Ουρανόν» (Δ’ Βασιλ. Β’ Ι).