Του Μιχάλη Μιτσού
Εντάξει, το ζήτημα είναι αν θα σχηματιστεί κυβέρνηση, πώς θα ανακοπεί η αλαζονεία των Συρριζαίων, πώς θα αντιμετωπιστεί η βαρβαρότητα των Χρυσαυγιτών και αν με όλα αυτά θα οδηγηθούμε έξω από την ευρωζώνη. Κάντε όμως ένα διάλειμμα, έτσι για να πάρετε μια ανάσα, και διαβάστε μια συνέντευξη ενός κοσμοπολίτη διανοούμενου, ίσως του μεγαλύτερου εν ζωή διανοούμενου της Ευρώπης.
Ο Τζορτζ Στάινερ ήθελε να γίνει μουσικός, του άρεσε το πιάνο και το βιολί, οι γονείς του τον ενθάρρυναν, τελικά όμως δεν έγινε «παρά» ένας ακροατής, ένας εραστής της μουσικής. «Ακούστε τον υπέροχο «Σωκράτη» του Ερίκ Σατί και θα καταλάβετε αυτό που έλεγε ο Λάιμπνιτς, ότι η μουσική είναι η άλγεβρα του Θεού», λέει στη «Φιγκαρό». «Και η γραμματική είναι μια μουσική της σκέψης. Αναρωτιέμαι συχνά αν η μουσική μπορεί να πει ψέματα, με αφορμή τον Ρίχαρντ Βάγκνερ και το τρομακτικό του μυστήριο, το mysterium tremendum. Αναρωτιέμαι επίσης αν μπορεί κάποιος να διαβάζει Σαίξπηρ, να ακούει το «Cosi fan tutte» του Μότσαρτ, να του αρέσει ο Σούμπερτ και να επιδίδεται στα πιο φριχτά βασανιστήρια. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι ο Βάγκνερ ήταν εκ των υστέρων ένοχος, ή συνένοχος, για τις ναζιστικές ακρότητες».
Η άλλη αγάπη του Στάινερ είναι η ποίηση, για την οποία κατάλαβε από μικρός ότι είναι ένα παράθυρο σε άλλους κόσμους, όπως οι ξένες γλώσσες. «Ο Αριστοτέλης είχε δίκιο: η ποίηση είναι πιο αληθινή από την ιστορία. Κάθε μέρα διαβάζω Ηράκλειτο και ποιητές του 20ού αιώνα, όπως ο Πάουλ Τσέλαν, ο Ρενέ Σαρ, ο Ιβ Μπονφουά. Αλλά η ποίηση απαιτεί μια «σωστή ανάγνωση», και η ανάγνωση αυτή προϋποθέτει την απόλυτη σιωπή, κάτι που πρακτικά έχει εξαφανιστεί ή συνιστά πολυτέλεια. Σήμερα έχουμε κατακλυστεί από ανθολογίες, από σχόλια, από συνόψεις, και δεν διαβάζουμε πια τα πρωτότυπα. Ποιος διαβάζει σήμερα στο πρωτότυπο τη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη ή τον «Χαμένο Παράδεισο» του Μίλτον; Οι λογοτεχνικές μου περιπλανήσεις ανά τις γλώσσες και τους αιώνες με οδηγούν στη διαπίστωση ότι βρισκόμαστε σε μια μετα-κουλτούρα όπου, όπως στην «Κόλαση» του Δάντη, τα δάκρυα εμποδίζουν ακόμη και το κλάμα. Κι όμως, ίδιον των κλασικών, των ανεξάντλητων κλασικών, είναι να διαβάζονται και να ξαναδιαβάζονται συνεχώς».
Στα 83 του χρόνια, κι ύστερα από μισόν αιώνα διδασκαλίας σε διάφορα πανεπιστήμια του πλανήτη, ο Στάινερ ζει ήσυχα στο Κέμπριτζ. Θέλει να τον θυμούνται ως έναν δάσκαλο της ανάγνωσης, έναν άνθρωπο που πέρασε τη ζωή του διαβάζοντας μαζί με τους άλλους, έναν αναγνώστη, έναν ακροατή, που νιώθει πάνω απ' όλα Ευρωπαίος και θέτει στον εαυτό του όλο και περισσότερα ερωτήματα, όπως: «Η ελπίδα είναι άραγε λάθος;». Του αρέσει να κάθεται μόνος και να διαβάζει σημειώσεις για τον Πλάτωνα. Και θέλει να αφήσει το εξής μήνυμα στους νέους αναγνώστες: «Μη διαπραγματεύεστε ποτέ τα πάθη σας!».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου